این مقاله در فصلنامه علوم حدیث، شماره 61، پاییز 1390، منتشر شد. مقاله را میتوانید در سایت مجله ببینید.
آدرس سابق «دغدغه های اخلاق و دین» / سید حسن اسلامی
آدرس جدید: HassanEslami.ir
اخلاق و جنسیت در حدیث «خصال النساء»
دکتر سید حسن اسلامی
حدیث «خیار خصال النساء ...» فضایل اصلی زنان را رذیلت‌های مردانه دانسته و بدین ترتی فضایل اخلاقی را با جنسیت پیوند زده و بر تمایز اخلاقی زن و مرد تأکید کرده است. در این مقاله، پس از طرح مسئله، کوشش شده است تا مضون وکارآمدی این حدیث، در هفت بخش بررسی و تحلیل شود. در بخش نخست، منابع این حدیث و تفاوت‌های لفظی آن نقل شده است. بخش دوم، دیدگاه مفسران و شارحان نهج البلاغه را درباره این حدیث تجزیه و تحلیل می کند. سومین بخش، بنیادهای علمی و زیست‌شناختی تمایز میان زن و مرد را بررسی می‌کند. چهارمین بخش، به تحلیل این حدیث در پرتو تازه‌ترین یافته‌ها و مطالعات اخلاقی در حوزه زنان می‌پردازد. در پنجمین بخش، به تحلیل سندی و محتوایی این حدیث و مقایسه مضمون آن با آموزه‌های قرآنی پرداخته شده است. ششمین بخش، مدعی آن است که مضمون این حدیث، اعتقادی است کهن، مبنی بر فروتری جنس زن که در قالب حدیث در آمده است. هفتمین بخش، با اشاره به سه اصل روشی درباره این قبیل احادیث، روند تغییر مضمونی و لفظی برخی احادیث را نشان می‌دهد. سرانجام، نویسنده در پایان مقاله خود نتیجه می‌‌گیرد که این حدیث، سندی مقبول، مضمونی مستدل و محتوایی سازگار با دیگر آموزه‌های قرآنی و آموزه‌های اخلاقی احادیث ندارد.
کلیدواژه: احادیث اخلاقی، فضایل اخلاقی، فضایل زنانه، رذایل مردانه، اخلاق زنانه، خصال النساء
دریافت
حجم: 455 کیلوبایت
نیز ببینید: جنسیت و «اخلاق مراقبت»