مقاله «پیشه سقراطی»

گاه نویسندگان منتقدان را به «خرمگس» تشبیه کرده و بر آنان تاخته‌اند که به جای آفرینشگری و خلق آثار، «خرمگس‌وار» مزاحم دیگران می‌شوند. نکته قابل توجه آن است که سقراط این لقب را بر خود گذاشته بود و از خویشتن به نام «خرمگس» یاد می‌کرد.

مقاله «متافیزیک پیشرفت در جهان عرب»

متافیزیک پیشرفت در جهان عرب

سید حسن اسلامی

این کتاب حاصل تأملات چندساله و فرصت مطالعاتی یک‌سالۀ فهمی جدعان، استاد دانشگاه اردن، است که پس از دو بازنگری به شکل فعلی درآمده است.

مقاله «غزالی و اخلاقِ داوری»

غزالی و اخلاق داوری

سید حسن اسلامی

ابوحامد محمد غزالی فلاسفه مسلمان را به دلیل داشتن سه باور، از جمله انکار علم خداوند به جزییات، تکفیر می‌کند. همچنین در برابر منتقدانی که او را متأثر از فلاسفه یونانی می‌دانند، ادعا می‌کند آموزه‌های فلسفی موجود در آثارش زاده تأملات شخصی خودش یا برگرفته از آثار صوفیه است. نوشته حاضر می‌کوشد تا این دو ادعا را تحلیل کند و نشان دهد غزالی در تکفیر فلاسفه از منش و روش اخلاقی یکسانی بهره نگرفته است و در کار خود موجه نیست. همچنین وی واقعاً وامدار میراث فلسفی یونان است و با این انکار، درسی را که در اخلاق به دیگران داده، فراموش کرده است. تحلیل دیدگاه این شخصیت بزرگ نشان می‌دهد که چنین مخاطراتی ممکن است دامنگیر هر متفکری شود و باید به‌هوش بود و از آن‌ها پرهیز کرد.

این مقاله با مشخصات زیر منتشر شده است:

مجموعه مقالات غزالی پژوهی، به کوشش سید هدایت جلیلی، تهران، خانه کتاب، 1389، ص125-146.

مقاله «دو استدلال اخلاقی بر ضد مصرف گوشت صنعتی»

                                                                                                                                  سید حسن اسلامی

  

امروزه مصرف گوشت صنعتى به شکل وسیعى رواج یافته و مراکز صنعتى پرورش حیوانات جایگزین شیوه های سنتى شده است. این مقاله از این نقطه عزیمت آغاز مى کند که تفاوت های اساسى میان گوشتهای صنعتى و گوشتهای غیرصنعتى وجود دارد که از نظر اخلاقى تعیین کننده است و با توجه به نحوه فراهم آمدن گوشت های صنعتى، خوردن آنها اخلاقاً دفاع پذیر نیست.

از بد حادثه اینجا به پناه آمده‌اند: درباره نشست «ایمان و حمایت» در ژنو

در آذرماه سال گذشته به دعوت کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، و با راهنمایی اداره امور اتباع خارجی وزارت کشور، در نشستی با عنوان «ایمان و حمایت» که در 12-13 دسامبر در کاخ ملل ژنو برگزار شد شرکت کردم. برای من، این نخستین تجربه رویارویی با مسئله آوارگی و پناهندگی از این منظر بود.

مقاله «کارمایه و کارنامه حقوق بشر در اندیشه عربی»

دشواری حقوق بشر در جهان عرب آن است که همزمان والاترین ارزش، و نایاب‌ترین کالا قلمداد می‌شود. حاکمان عرب با غرور و افتخار در مدح حقوق بشر سخن می‌گویند، با این حال ابتدایی‌ترین حق انسانی، یعنی حق حیات به سادگی نادیده انگاشته می‌گردد و در برخی کشورها چندین دهه‌ است که به دلیل اعلام شرائط فوق العاده، حقوق مدنی شهروندان عرب معلق شده و به گونه‌ای منظم این حقوق نقض می‌گردد. 

مقاله «چگونه منتقدان را کله پا کنیم؟»

با کلی خون جگر و مرارت مقاله یا کتابی می‌نویسیم و پس از گذر از هفت خوان ارزیابی، تأیید و نشرْ هنوز از لذت دیدن حاصل زحمت خود برخوردار نشده‌ایم و عرق تن‌مان خشک نشده است که ناگهان ناقدی یک‌کاره از راه می‌رسد، و به نام نقد چوب حراج به دارایی فکری ما می‌زند و بی‌رحمانه آن چه را با تلاش شبانه روزی بافته‌ایم، پنبه می‌کند و دست آخر ما را می‌شورد و می‌گذارد کنار.

مقاله «اخلاق مناظره»

اخلاق مناظره

  دکتر سید حسن اسلامی

 

 

مناظره، فعالیتی است بشری و آگاهانه که در آن دو یا چند تن می‌کوشند در گفتگویی شفاهی یا کتبی، از دیدگاه خود دفاع یا دیدگاه رقیب را نقد و چه بسا ابطال کنند. در این فعالیت، هر کسی در پی آن است که نشان دهد منطقاً دیدگاه او بر دیدگاه طرف مقابل برتری دارد. از این رو، در مناظره مهم‌ترین عنصر قدرت استدلال و حجت‌آوری است. مناظره به این معنا و با تکیه کامل بر عقلانیت و منطق، نه تنها ارزشمند بلکه نمونه‌ای از کاربست خردورزی در گفتار و نوشتار است. با این همه، به دلایلی گاه مناظره‌کنندگان از مسیر درست مناظره خارج شده و پای مسائلی نامرتبط با اصل بحث را به میان می‌کشند و چه بسا با آلوده کردن فضای بحث، امکان گفتگویی منسجم یا مناظره‌ای حق‌طلبانه را منتفی می‌کنند. از این رو، در مناظره، مانند هر فعالیت آگاهانه انسانی، نیازمند ضوابط اخلاقی روشنی هستیم تا در عین بهره‌مندی از سود مناظره از زیان‌های آن در امان بمانیم. مناظره ابعاد گسترده‌ای دارد که در این مقاله تنها جنبه اخلاقی آن با مرور تجربه غزالی بررسی شده است.

این مقاله پیشتر در مجموعه مقالات «اخلاق کاربردی در ایران و اسلام» (پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، 1389) منتشر شده است. 

دریافت مقاله «اخلاق مناظره»

حجم: 318 کیلوبایت

مقاله «حمل بر صحت: اعتبار و کاربست»

این مقاله در فصلنامه علوم حدیث، شماره 61، پاییز 1390، منتشر شد. مقاله را میتوانید در سایت مجله ببینید. 

کتاب «اخلاق پژوهش: مبانی و مسائل»

کتاب «اخلاق پژوهش: مبانی و مسائل» نخست در سال 1390 به کوشش دکتر محسن جوادی و از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شد. ویراست دوم کتاب در سال 1391 به بازار آمد. 

کتاب 584 صفحه است و دارای 10 نوشته است که از آن میان دو نوشته از من است. 

«درآمدی بر اخلاق پژوهش در علوم انسانی و اسلامی» صص 31 - 171

«پیش نویس ضوابط بنیادی اخلاق پژوهش» صص 575 - 581